Động đậy 24h: Hành vi vi phạm pháp luật qua việc săn bắt, mua bán con cá Hô trên sông Đồng Nai

Ngày 16/10/2014, một ngư dân tại thành phố Hồ Chí Minh đã bắt được một con cá hô tại sông Đồng Nai nặng gần 130 kg và bán với giá gần 200 triệu đồng.

 Cá Hô là loại cá chỉ phân bố ở Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam. Tại Việt Nam cá chủ yếu hiện diện ở sông Hậu và sông Tiền thuộc các tỉnh: An Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp, đôi khi cũng bắt gặp cá trên sông Vàm Cỏ Tây và Vàm Cỏ Đông, hiếm gặp trên hệ thống sông Đồng Nai.

Trước tình trạng đánh bắt quá mức tại các quốc gia trên, số lượng cá thể cá Hô tự nhiên ngày càng suy giảm. Do đó IUCN (Liên minh Quốc tế bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên thiên nhiên) đã đưa cá Hô vào danh lục trong sách Đỏ thuộc loại cực kỳ nguy cấp (CR). Còn tại Việt Nam theo Quyết định số 82/2008/QĐ-BNN Về việc công bố Danh mục các loài thuỷ sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam cần được bảo vệ, phục hồi và phát triển; cá Hô thuộc nhóm Các loài có nguy cơ tuyệt chủng rất lớn (EN).

Căn cứ vào đề nghị của Bộ NN và PTNN, ngày 12/09/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 103/2013/NĐ-CP Quy định về xử phạt hành chính trong hoạt động thuỷ sản. Trong đó, điều 7 Nghị định quy định xử phạt các vi phạm quy định về quản lý các loài thủy sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng. Căn cứ theo điều khoản này. Hành vi đánh bắt con cá hô trên và mua bán sẽ có mức phạt từ 40 triệu đồng đến 50 triệu đồng cùng biện pháp khắc phục là thả con cá về thiên nhiên (nếu còn sống) hoặc chuyển giao cho cơ quan có thẩm quyền để xử lý (nếu đã chết).

Sự thiếu hiểu biết về pháp luật của không ít người dân và thậm chí của phóng viên An Nhơn (vnexpress) đã để xảy ra sự việc buôn bán động vật quý hiếm một cách công khai mà không hề ngăn cản. Ngoài sự vi phạm pháp luật của người mua và người bán, còn có thể xem xét đến hành vi không cáo giác tội phạm của những người dân và của phóng viên An Nhơn.

Hành vi đánh bắt, buôn bán con cá Hô và đăng tải trên báo mạng mà không có ý kiến cảnh báo, lên án khiến hình ảnh Việt Nam trở nên xấu xí hơn trong mắt bạn bè quốc tế. Ý thức bảo vệ động vật quý hiếm trong người dân đã đến lúc cần phải báo động. Mỗi một người dân phải hiểu rằng việc đưa ra các quy định bảo vệ các động vật hoang dã là nhằm bảo tồn hệ sinh thái, giữ lại tài sản cho các thế hệ đời sau . Do đó, việc ban hành và thực hiện các quy định không phải trách nhiệm của riêng các cơ quan nhà nước mà còn là trách nhiệm của từng người dân và toàn xã hội.

Từ trước đến nay, với vấn đề săn bắt, buôn bán động vật quý hiếm, hầu hết các cơ quan truyền thông chủ yếu tập trung vào các loại động vật rừng chứ chưa đề cập đến các loại thuỷ sản. Do đó, ý thức bảo vệ của người dân đối với thuỷ sản gần như không có. Nếu là một phóng viên có trách nhiệm với xã hội, người viết cần phải có sự tra cứu, tổng hợp, cảnh báo nhằm định hướng dư luận về những quy định của pháp luật không chỉ đối với hành vi săn bắt, mua bán con cá Hô trên mà còn các loại thuỷ sản khác.

Trong những quy định về cấm đánh bắt, khai thác thuỷ sản, ngay cả đối với các loại cá thông thường như cá Chép, cá Lóc … cũng đã được các cơ quan nhà nước xác định rõ kích thước, trọng lượng con cá được phép khai thác, mùa vụ khai thác… Tuy nhiên, do chưa được chú trọng về công tác tuyên truyền, vận động dẫn đến tình trạng khai thác kiệt quệ nguồn lợi thuỷ sản mà không ít báo chí đã lên tiếng trong thời gian qua. 

Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần xem xét, làm rõ vụ việc đánh bắt, mua bán con cá Hô tại sông Đồng Nai vào ngày 16/10/2014 để tạo tiếng nói cảnh tỉnh trong nhân dân ý thức bảo vệ động vật quý hiếm, đặc biệt đối với những loại có nguy cơ tuyệt chủng cao.