Nghèo – Không phải là kim bài miễn tử

Dư luận vừa qua xôn xao với vụ án tại tiểu khu 1535, xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông hồi tháng 10 -2016. Trong đó ông Đặng Văn Hiến cùng hai người khác đã tấn công nhóm cưỡng chết đất của công ty Long Sơn khiến 3 người chết và 16 người bị thương.

Đăk Nông nói riêng, hay địa bàn Tây Nguyên nói chung là nơi có nhiều người dân ở các nơi đổ về làm ăn sinh sống, đất đai rộng rãi, phù hợp cho các cây tiêu, café, điều, cao su…Người chăm chỉ, chịu khó thì giàu có là chuyện bình thường. Khi làn sóng di cư vào khu vực này trong thời gian đầu thì đất đai hầu hết do người dân tự khai phá, tự canh tác. Cho đến nay, hiện tượng này vẫn xảy ra, người dân vẫn lấn chiếm, tự do xâm canh vào khu vực rừng của Nhà nước quản lý. Không khó để tìm mua những rẫy café, hồ tiêu theo kiểu mua bán khoanh tay chỉ đất, không có một thứ giấy tờ chứng minh quyền sử dụng.

Với việc làm của những người dân như vậy thì việc tranh chấp đất đai giữa người dân tại địa bàn này vẫn thường xuyên xảy ra. Vụ việc ở tiểu khu 1535 nổi lên bởi tính chất đặc biệt nghiêm trọng của nó, về số người chết, về số người bị thương, về cả mâu thuẫn trong quản lý, sử dụng đất giữa người dân, doanh nghiệp và chính quyền.

Và nếu, công ty Long Sơn và người dân ngồi với nhau đàm phán về mức thương lượng đền bù thì đã không xảy ra vụ án này.

Sau khi sự việc xảy ra, với những tình tiết đặc biệt nghiêm trọng và phức tạp của vụ án thì chính Bộ Công an, mà trực tiếp là Cục Cảnh sát hình sự trực tiếp thụ lý vụ án, cơ quan Công an tỉnh Đăk Nông chỉ phối hợp, cung cấp tư liệu. Vì vậy, có thể thấy những thông tin trong cáo trạng đưa ra theo kết luận điều tra là khách quan.

Thậm chí, bản cáo trạng cũng đã xem xét đến những tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo, những tình tiết gây bức xúc dẫn đến hành động bột phát của bị cáo như: “Tuy nhiên xét thấy các bị can thực hiện hành vi phạm tội trong bối cảnh có bức xúc về việc cây trồng bị người khác hủy hoại, bản thân các bị can và gia đình đã tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả gây ra, đây là tình tiết đề nghị để tòa án xem xét, giảm nhẹ hình phạt”

Cáo trạng nêu rõ: “Trong quá trình thực hiện dự án có một số hộ dân xâm canh, trong đó có hộ các ông Hoàng Văn Thắng, Đặng Văn Hiến, Ninh Viết Bình nên xảy ra tranh chấp giữa hai bên trong thời gian dài nhưng chính quyền địa phương chưa có biện pháp giải quyết.” Khoan hãy xem xét bình luận của không ít luật sư hoặc phóng viên, nhà báo trên báo chí và trên các mạng xã hội. Hầu hết đều cho rằng trong sự việc xảy ra, công ty Long Sơn ủi đất của dân, phá hoại hoa màu của dân, nhưng thực tế thì chính những người dân này lại xâm chiếm, sử dụng đất trái phép khi không được sự đồng ý của công ty Long Sơn.

Nếu là bạn, khi một người nào đó tự ý vào rẫy nhà bạn, trồng cây lên đó khi bạn chưa sử dụng đến và rồi sau đó khẳng định đất đó là của họ, bạn phải bồi thường cả đất lẫn hoa màu thì bạn hành xử như thế nào? Hay bạn giàu, bạn phải bồi thường cho người khác? Chúng ta chỉ đang nhìn một phía về người nghèo và với lòng trắc ẩn, sự hào hiệp sẵn sàng đứng ra bênh vực họ. Nhưng chúng ta có nhìn về sự thiệt hại của doanh nghiệp khi họ (có thể) sẽ phải chịu đựng sự đòi hỏi đền bù một cách quá đáng của những người tự cho là dân nghèo?

Về tình tiết nổ súng giết chết 3 người và làm bị thương 16 người khác. Rõ ràng ở đây, ông Đặng Văn Hiến có bức xúc bởi công ty Long Sơn đưa người đến cày ủi rẫy mà ông đang trồng trọt trên đó. Tuy nhiên, nếu nói ông gây án trong tình trạng bị kích động mạnh như nhận xét của một số luật sư hay nhà báo thì chưa hoàn toàn đúng. Về mặt tâm lý, trong trường hợp công ty Long Sơn đã từng cưỡng chế một số hộ dân khác, thì những hộ dân còn lại đã có chuẩn bị sẵn về mặt tinh thần về việc này.

Điều này thể hiện rõ trong cáo trạng rằng khi phát hiện công ty Long Sơn đưa người và máy móc chuẩn bị vào cưỡng chế thì ông Đặng Văn Hiến đã gọi điện cho 2 người khác là Ninh Viết Bình và Ninh Viết Thọ lên hỗ trợ mình và ông Thắng. Hành động này của ông Đặng Văn Hiến thể hiện ý chí chống lại sự việc cưỡng chế bằng mọi cách và không thể xảy ra tình trạng bị kích động mạnh về mặt tinh thần.

Nếu nói rằng, công ty Long Sơn đã nhiều lần xâm hại đến hoa màu nhà của ông Hiến, gây thiệt hại về mặt tài sản hoặc có hành vi trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của ông Hiến và người nhà trong lúc chưa chuẩn bị về mặt tinh thần thì mới có thể gây ra tình trạng bị kích động mạnh.

Khi ông Ninh Viết Bình cầm súng đến nhà ông Hiến, hai ông lập tức đi lên rẫy nhà ông Thắng. Đến nơi, cả ông Bình và ông Hiến bắn nhiều phát đạn về hướng máy ủi và công nhân Công ty Long Sơn. Khi nhóm công nhân, bảo vệ bỏ chạy thì hai người này truy đuổi, bắn thêm nhiều phát nữa.

Thời điểm khi nhóm người của công ty Long Sơn bỏ chạy, ông Hiến và ông Bình đã đạt được mục đích ban đầu của mình là bảo vệ được hoa màu trong rẫy, nhưng khi họ bỏ chạy lại tiếp tục truy đuổi và bắn nhiều phát tiếp theo lại mang tính chất kiên quyết truy sát thể hiện tính côn đồ, cực đoan của hai ông này. Và có thể, nếu họ không hành động như vậy thì chưa chắc đã có 3 người chết.

Và vì ông Hiến là người được coi là chủ mưu của vụ việc, đồng thời trực tiếp tấn công, thực hiện hành vi giết người đối với nhóm người của công ty Long Sơn ngay từ đầu đến cuối. Do đó, bản án sơ thẩm tuyên phạt bị cáo Đặng Văn Hiến (47 tuổi) tử hình; Ninh Viết Bình (35 tuổi) 20 năm tù, Hà Văn Trường (32 tuổi, ngụ xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức) 12 năm tù cùng về tội Giết người sau 2 ngày xét xử. Thể hiện tính nghiêm minh, công bằng và đúng người, đúng tội.

Giữa lúc tranh cãi về án tử hình của ông Đặng Văn Hiến, tôi thật sự không hiểu các nhà báo, các luật sư đang bảo vệ ông Hiến có nghĩ về 3 mạng người đã nằm xuống sau những phát đạn “bảo vệ tài sản” của ông Đặng Văn Hiến. Họ cũng là người nghèo, họ làm công việc mà chủ của họ bắt họ làm mới trả tiền. Và cuộc sống của gia đình họ thêm phần khó khăn vì mất đi một lao động trong nhà.

Trong sự việc này, họ mới chính là những người thiệt hại nặng nề nhất. Có vị luật sư hùng hồn cho rằng “bởi nương rẫy là nguồn sống duy nhất, là chén cơm manh áo của gia đình”. Nhưng liệu vị luật sư đó có nghĩ rằng cướp đi tính mạng của 3 người sẽ phá hoại đi nguồn sống của 3 gia đình khác hay không? Còn 16 người khác, với những vết thương nặng nhẹ khác nhau, cuộc sống của họ, ít nhiều cũng sẽ bị ảnh hưởng. Đồng nghĩa với nguồn sống của gia đình của họ cũng bị ảnh hưởng theo. Vậy, công lý nào cho họ, thưa Luật sư? Và hơn hết, họ còn nghèo hơn cả ông Đặng Văn Hiến, thưa các luật sư và các nhà báo. Bởi ông Hiến còn thuê người làm, còn họ - chỉ là những người làm thuê.

Về yếu tố chính quyền được không ít luật sư và báo chí trích dẫn coi như là một trong những nguyên nhân sâu xa gây ra vụ việc. Những vấn đề đó, chắc chắn sau vụ việc sẽ được xem xét và xử lý nghiêm túc, không thể đề cập trong vụ án này. Bởi rõ ràng, không thể không đề cập đến việc thiếu trách nhiệm, vô cảm hoặc có thể là sai phạm nghiêm trọng hơn của một số cán bộ trong bộ máy quản lý của nhà nước trong việc giải quyết mâu thuẫn của người dân và công ty Long Sơn.

Một vụ án đáng tiếc, đáng buồn đã xảy ra, để lại bài học cho cả chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Khi viết bài viết này, trong đầu tôi luôn nghĩ đến hai từ “Nếu như”. Nếu như chính quyền khi giao đất có phân giới cắm mốc cụ thể, có quản lý rõ ràng việc bồi thường, cưỡng chế của doanh nghiệp. Nếu như doanh nghiệp có thể ngồi nói chuyện với dân, và nếu như ngay người dân cũng hiểu rằng mình đang lấn chiếm quyền sử dụng đất của người khác, đang tư lợi cho mình trên quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp. Nếu như tất cả biết điểm dừng …

Và hơn hết, là những nỗi đau còn lại trong vụ án. Chỉ mong rằng, trong phiên tòa xử phúc thẩm sẽ diễn ra. Báo chí hay những vị luật sư đang lên tiếng bảo vệ ông Đặng Văn Hiến sẽ nhìn nhận lại vụ án một cách công tâm, chính xác hơn. Bởi, khi pháp luật được thượng tôn, chúng ta sẽ sống bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau hơn. Đừng đổ tội cho cái nghèo, sự cùng quẫn để làm như việc ấy.

Bởi NGHÈO – không phải là kim bài miễn tử.